“Hugelkultur” được ví là chiếc giường giữa vườn – một thuật ngữ dành cho nhiều nhà làm nông, làm vườn trong thời gian gần đây. Đây là mô hình vườn có thể thay đổi góc nhìn từ kiểu nông nghiệp truyền thống sang hình thức nông nghiệp sinh thái vững bền. Vừa giúp đảm bảo cân bằng cho thiên nhiên, vừa cải thiện môi trường sống, sức khoẻ sinh thái cho con người.
Bài viết dưới đây chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu chi tiết về loại vườn Hugelkultur – Giường ở giữa vườn, mời cả nhà cùng xem qua.
Vườn Hugelkultur là gì?
Khi làm nông nghiệp sinh thái vững bền, nhiều nhà nông thấy rõ: phương pháp làm vườn thuận tự nhiên giúp loại bỏ khá nhiều các công đoạn tốn sức đó khi làm vườn, đó chính là làm vườn Hugelkultur hay còn gọi là “giường vườn”.
Thay vì phải chịu những vất vả, cực nhọc, dãi nắng dầm mưa từ ngày này qua tháng khác như cách làm nông nghiệp truyền thống. Thì Vườn Hugelkultur (phiên âm là hoo-gull) giúp bạn tạo được một khu vườn sinh thái tươi tốt, khoẻ mạnh và đảm bảo được môi trường thiên nhiên tốt dành cho cả cộng đồng.
Mô hình làm vườn “Hugelkultur” chẳng khác nào một giường gỗ mục được xây dựng trong vườn làm nền cho cây trồng. Đây là mô hình này đã xuất hiện ở Đông Âu từ những thập niên 60 của thế kỷ trước. Đồng thời, chúng là sự mô phỏng hoàn hảo quá trình trao đổi dinh dưỡng diễn ra trong môi trường tự nhiên.
Vườn Hugelkultur sẽ mô phỏng y hệt quá trình trong môi trường tự nhiên: khi một cái cây chết đi và ngã xuống sẽ vẽ lên một nhật ký sinh trưởng mới cho những cây bám rễ vào thân cây chết đó. Thân cây chết sẽ dần mục rữa và tự phân hủy, rồi giải phóng chất dinh dưỡng. Nó cũng sẽ trở nên xốp và giữ nước nhiều hơn. Các thân cây chết tự nhiên lại thành nguồn vừa cung cấp chất dinh dưỡng vừa cấp nước cho các cây mới bám rễ vào nó.
Mô hình vườn này khá phù hợp cho những nơi có điều kiện đất khô hạn, ít mưa hoặc người làm vườn có quá ít thời gian chăm sóc cho vườn của mình. Vườn Hugelkultur giúp duy trì độ ẩm cho đất, tạo độ phì nhiêu, cải thiện hệ thống thoát nước và tận dụng được các thân gỗ mục, đã chết từ rừng.
>>> Xem thêm: Trang trại sinh thái Lâm Đồng
Cách làm Vườn Hugelkultur để phát triển nông nghiệp sinh thái vững bền
Đầu tiên chỉ cần đào một cái hố vừa phải với vườn nhà mình; hố chữ U sẽ dễ chăm cây hơn. Sau đó, Xếp các thân cây lớn đã chết và cành cây lớn bị gãy tự nhiên ở lớp dưới cùng làm nền giữ nước (nên tránh các thân tuyết tùng, óc chó,…). Tiếp theo là phủ một lớp các vật liệu giàu nitơ như phân hữu cơ, lá cây rụng, hoa quả hỏng,… để cung cấp một lượng dinh dưỡng cần thiết. Cuối cùng phủ một lớp đất khoảng 2-5cm ở phía trên cùng. Đây sẽ là lớp để trồng các cây mới. Có thể phủ một lớp rơm rạ lên trên cùng để lớp đất trên đỡ bị khô khi tiếp xúc với ánh mặt trời.
Vườn Hugelkultur sau khi thực hiện sẽ cần thời gian khoảng vài tháng để các lớp bên dưới tự mục tự hoại nên nếu muốn làm vườn kiểu này thì nên chuẩn bị trước từ 2-3 tháng. Nhưng thời gian sử dụng của vườn này có thể nên tới 10-20 năm, thậm chí có thể là nhiều hơn thế.
Ưu điểm mô hình Vườn Hugelkultur có thể tự cung cấp dinh dưỡng và nước cho cây trồng được nên không cần thiết phải chăm sóc quá nhiều. Phương pháp này không khuyến khích mọi người chặt cây rừng để làm, chỉ nên tận dụng các thân đã chết
Tuy nhiên nhiều ý kiến cho rằng, Vườn Hugelkultur tuy giữ nước tốt nhưng nếu gặp mưa lớn thì cấu trúc dễ bị phá vỡ hoặc lớp đất trên cùng bị trôi đi. Chưa có nhiều nghiên cứu cho thấy như vậy nhưng theo nhận định một số nhà nông chuyên nghiệp thì kiểu vườn này nên trồng ở các vùng khô hạn, ít mưa sẽ giúp giữ nước tốt hơn mà không lo phá vỡ cấu trúc lớp trên.
Ngoài việc làm vườn tốt, thì các nhà làm nông nghiệp vững bền cần lưu ý việc giữ đất. Đất chính là nền tảng để giúp nhà vườn phát triển mạnh mẽ hơn, giúp cung cấp dinh dưỡng tốt hơn và mang đến hiệu quả năng suất cao cho các cây vườn.
Dưới đây là một số loại cây họ đậu, có thể trồng phát triển song cùng với mô hình nhà vườn Hugelkultur.
>>> Xem thêm: Tiềm năng mô hình trang trại sinh thái nghỉ dưỡng Lâm Đồng
5 loại cây họ đậu giúp cải tạo đất vườn Hugelkultur tốt nhất
Cây lạc dại
Lạc dại là một loài cây họ đậu lâu năm, có lá và hoa tương tự như lạc ăn (đậu phộng), thân bò sát mặt đất. Rễ của lạc dại cũng có những nốt sần có vi khuẩn cố định đạm cộng sinh.
Cây lạc dại có khả năng chịu hạn tốt, chịu úng cao, trồng được trên nhiều loại đất khác nhau.
Lạc dại là một trong những loại cây họ đậu giúp cải tạo đất trồng rất tốt. Nhờ khả năng cố định đạm từ khí trời, lạc dại giúp bổ sung một lượng đạm đáng kể cho đất. Thân lạc dại bò sát mặt đất, lan rộng khắp vườn giúp che phủ, bảo vệ lớp đất mặt tối đa. Hạn chế được sự bốc hơi nước vào mùa khô, vào mùa mưa lại hạn chế được xói mòn rửa trôi dinh dưỡng.
Cây muồng vàng
Muồng vàng hay còn gọi là lục lạc ba lá, cây sục sạc là một loài cây họ đậu thân bụi mềm lâu năm, thường cao khoảng 1-2m.
Tương tự như các loại cây khác trong họ đậu, muồng vàng cũng có vi khuẩn cố định đạm Rhizobium cộng sinh trong các nốt sần ở rễ. Nên muồng vàng cũng giúp bổ sung một lượng lớn nitơ vào đất, tăng độ phì nhiêu cho đất.
Bên cạnh đó, bộ rễ của cây giúp phá vỡ những lớp đất chai cứng, nén chặt, đưa nước và không khí vào sâu bên trong, cải thiện cấu trúc đất, tạo môi trường cho các sinh vật đất hoạt động tốt hơn.
Cây muồng vàng phát triển nhanh, cho lượng sinh khối thân lá rất lớn, lượng sinh khối này khi được phủ mặt hoặc vùi vào đất giúp tăng hàm lượng hữu cơ cho đất, giúp đất tơi xốp, giữ ẩm tốt hơn.
Khi trồng muồng vàng với mật độ dày, sẽ giúp che phủ bảo vệ đất, chống xói mòn, rửa trôi các chất hữu cơ và dinh dưỡng ở tầng đất mặt.
Các hàng cây muồng vàng cũng giúp chắn gió, che nắng tránh khô gốc rễ và cháy lá khi cây con rễ yếu chưa hút được nhiều nước.
Cây đậu săng
Đậu săng còn có tên gọi khác là đậu triều, đậu cọc rào là một loài cây bán thân gỗ lâu năm thuộc họ đậu.
Thân cây đậu săng chắc khỏe, có nhiều cành nhánh.
Đậu săng là loại cây dễ tính, không kén đất, có thể sống được trên nhiều loại đất khác nhau.
Rễ đậu săng cũng có những nốt sần có vi khuẩn Rhizobium cộng sinh, giúp cố định nitơ từ khí trời tạo ra đạm sinh học cho đất.
Đậu săng là một trong những loại cây tiên phong cải tạo đất cực kỳ tốt. Bên cạnh việc bổ sung đạm cho đất, trồng đậu săng trong vườn còn giúp cải tạo, năng cao chất lượng đất thông qua hệ thống rễ cây ăn sâu và rộng. Rễ xuyên qua các lớp đất cứng, phá vỡ nó để đưa nước, không khí vào sâu bên trong, để rễ cây trồng chính có thể hấp thu.
Đậu săng cũng cung cấp một lượng sinh khối ổn định cho vườn, có thể cắt tỉa hàng tháng trong 3-4 năm.
Cây đậu xanh
Đậu xanh là loại cây có giá trị kinh tế được trồng nhiều ở nước ta. Ngoài giá trị là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng thì còn là loại cây cung cấp một lượng đạm sinh học rất lớn cho cây trồng nhờ cộng sinh với vi khuẩn nốt rễ. Đồng thời là cây phân xanh, cây che phủ, có tác dụng cải tạo đất rất tốt.
Trong các vườn trồng cây ăn quả, cây công nghiệp hay các hệ thống vườn trồng khác có thể xen canh với đậu xanh. Vừa cung cấp đạm sinh học cho các cây trồng chính, vừa che phủ bảo vệ đất, tận dụng thân lá làm phân xanh, lại mang đến nguồn thu nhập phụ từ hạt.
>>> Xem thêm: Bí quyết vươn lên làm giàu từ sầu riêng của nhiều hộ gia đình
Cây lục lạc sợi
Lục lạc sợi hay còn gọi là muồng sợi. Là một loài cây họ Đậu, thuộc chi Crotalaria.
Lục lạc sợi được trồng nhiều ở các nước nhiệt đới và được xem là một loại cây phân xanh, cây cải tạo đất và nguồn thức ăn cho gia súc cực kỳ tốt.
Lục lạc sợi thuộc giống cây họ đậu hằng năm, thân thảo, mọc thẳng đứng. Nó phát triển được trên nhiều loại đất khác nhau, từ khô cằn tới màu mỡ. Mặc dù là loại cây sinh trưởng nhanh, dễ sống như cỏ, nhưng lục lạc sợi không xâm lấn, lan truyền bừa bãi.
Rễ của lục lạc sợi giúp cố định đạm tự nhiên cho đất thông qua vi khuẩn nốt rễ cộng sinh. Lượng đạm tự nhiên này giúp nâng cao chất lượng đất.
Bộ rễ này cũng giúp cải thiện các đặc tính của đất, tăng khả năng thấm nước và không khí. Đồng thời giúp cô lập lượng lớn cacbon trong đất.
Với tốc độ phát triển nhanh, thân lá lục lạc là nguồn phân xanh giá trị cho vườn. Đặc biệt khi cắt tỉa vào thời điểm cây ra hoa, sẽ bổ sung lượng nitơ dồi dào vào đất.
Trên là bài viết về mô hình nhà vườn Hugelkultur dành cho các nhà yêu trồng nông nghiệp, đặc biệt là các nhà bất động sản đang hướng theo mô hình bất động sản nhà vườn sinh thái, sức khỏe bền vững. Với những thông tin trên, hy vọng sẽ giúp bạn có thể làm một khu vườn Hugelkultur dễ dàng, giúp tăng giá trị sản phẩm bất động sản và tạo nên giá trị cho tài sản hướng theo mô hình nhà vườn bạn đang hiện hữu.